काठको अभावले घान्द्रुक गाँउमा घरहरु आधुनिक बन्न थाले, मौलिकता संकटमा

अन्नपूर्ण बेसक्याम्प जाने आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको रोजाइमा पर्ने कास्की जिल्लाको घान्द्रुक गाउँलाई ‘ढुंगेनी गाउँ’ भनेर पनि चिनिन्छ । यहाँका घरहरू ढुंगा र काठको प्रयोगले बनेका कारण यो नाम चर्चित छ । घरका छाना ढुंगाले छाइएका छन् र ढुंगा नै बाटोमा ओछ्याइएको छ । यसले गाउँलाई विशेष पहिचान दिएको छ ।

तर, आधुनिकता र प्राकृतिक स्रोतको अभावका कारण घान्द्रुक गाउँको परम्परागत स्वरूप संकटमा परेको छ । पुराना घरहरूको मर्मत सम्भारका क्रममा काठ अभाव भएपछि नयाँ निर्माणहरू आधुनिक शैलीतर्फ धकेलिएका छन् ।

घान्द्रुक वरपरको जङ्गलमा बलियो काठको अभाव धेरै छ । प्रायः यहाँका जङ्गलमा उतीस जातका रुख पाइन्छन् । जसको काठ टिकाउ नभएकाले स्थानीयवासीलाई बारम्बार मर्मत गर्नुपरेको छ । बलियो काठको ढुवानी महँगो पर्नु र निर्माण खर्च बढ्नुले स्थानीयहरूलाई आधुनिक निर्माण शैलीतर्फ आकर्षित गराएको हो ।

स्थानीय होटल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष विक्रम गुरुङका अनुसार, ‘गाउँको मौलिकता जोगाउन पुरानै शैलीका घर बनाउन चाहन्छौं तर काठ र ढुंगाको ढुवानी खर्चले बाध्य बनाएको छ ।’ ढुंगा ओसार्न समेत घच्चडमा निर्भर रहनुपर्ने भएकाले मर्मत कार्य झन् जटिल भएको छ ।

अहिले गाउँमा परम्परागत शैलीको घरहरूमाझ आधुनिक घरहरू पनि देखिन थालेका छन् । यो परिवर्तले गाउँको मौलिकता मासिदै जाने जोखिम बढाएको छ । स्थानीयवासीहरू यस विषयमा चिन्तित छन् ।

सरकारी सहयोग र बाटो सुधारले भने स्थानीयमा आशा जगाएको छ । गाउँसम्म पुग्ने बाटो कालोपत्रे बन्ने प्रक्रिया सुरू भएकाले आगामी दुई वर्षभित्र ढुवानी सहज हुने र परम्परागत शैलीका निर्माणलाई प्रोत्साहन गर्न सकिने विश्वास रहेको छ ।

घान्द्रुक गाउँ समुद्री सतहदेखि २,०१२ मिटर उचाइमा र पोखराबाट ५४ किमि टाढा अवस्थित छ । यहाँबाट देखिने अन्नपूर्ण र माछापुच्छ्रे हिमालको मनोरम दृश्य, गुरुङ संस्कृतिका झल्को दिने भेषभूषा र पर्यटकीय सुविधाले गाउँलाई प्रसिद्ध बनाएको छ ।

गाउँमा ५५ वटा होटल र २३ वटा होमस्टे छन्, जसले एकैदिन १,२०० पर्यटकलाई सेवा दिन सक्छ । यहाँको परम्परागत रहनसहन, हिमाली दृश्य र लालिगुराँसको सौन्दर्यले पर्यटकलाई आकर्षित बनाएको छ ।

तर, गाउँको मौलिकतामा आएको ह्रासले यस क्षेत्रको पर्यटकीय सम्भावनामा नकारात्मक असर पुर्‍याउने चिन्ता छ । यदि समयमै काठ र ढुंगाको समस्या समाधान गरी परम्परागत शैलीलाई जोगाउन सकियो भने घान्द्रुकको पर्यटकीय महत्त्व अझ बढ्नेमा कुनै शंका छैन ।

घान्द्रुक गाउँको मौलिकता र सौन्दर्य संरक्षणमा ध्यान दिनु आजको आवश्यकता हो । काठ अभावको समस्याको समाधान र सरकारी सहयोगले यहाँको परम्परागत स्वरूपलाई जोगाउन सहयोग पुर्‍याउनेछ । पर्यटकीय आकर्षण र सांस्कृतिक धरोहरको संरक्षणले मात्र घान्द्रुकको पहिचान बचाउन सकिन्छ ।